جرم و پلاک دندان چیست

احتمالاً برای شما هم پیش آمده باشد که روی دندانهای خود لایه های چسبناکی به رنگ زرد، قهوه ای، سفید و یا سیاه دیده باشید. به این لایه ها جرم و پلاک دندان می گویند که در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان بوجود می آیند. در این مقاله قصد داریم راجع به جرم و پلاک دندان و راههای درمان آن صحبت کنیم.

پلاک دندان چیست: 

پلاک دندان یک لایه نرم و لزج بر روی سطح دندان هاست که از باکتری ها، کربوهیدرات ها و مواد غذایی دیگری که ما مصرف می کنیم تشکیل می شود. این پلاک می تواند باعث تشکیل لکه هایی بر روی دندان ها شود و در نهایت باعث بروز بیماری های لثه و فرسایش دندان ها شود. برای جلوگیری از تشکیل پلاک، باید دندان ها را به طور منظم و به درستی مسواک زد و نخ دندان را برای پاکسازی بین دندان ها استفاده کرد. همچنین مراجعه به دندانپزشک برای پاکسازی دوره ای پلاک و بررسی سلامت دندان ها و لثه ها نیز بسیار مهم است.

 

جرم دندان چیست: 

جرم دندان شامل مواد معدنی مانند هیدروکسی‌آپاتیت، فسفات کلسیم، فلوراید و برخی از مواد آلی مثل کلاژن است. این ترکیبات معدنی و آلی با هم ترکیب شده و به ساختار سخت دندان کمک می کنند.

در صورتی که مراقبت‌های دندانی مناسبی انجام نشود پلاک دندان می تواند به جمع شدن بیشتر جرم دندان و در نتیجه فرسایش دندان منجر شود. به همین دلیل رعایت بهداشت دهان و دندان همراه با تغذیه مناسب و استفاده از محصولات بهداشتی مناسب برای حفظ سلامت دندان‌ها و جلوگیری از تشکیل جرم دندان بسیار مهم است.

چگونگی تشکیل پلاک دندان:  

پلاک دندانی از ترکیب باکتری ها، کربوهیدرات ها و مواد غذایی دیگری که ما مصرف می کنیم تشکیل می شود. هنگامی که ما غذا می خوریم پس از ترکیب غذا با لعاب دهان، مواد روی دندان ها وارد می شود و ماندگاری این غذاها و باکتری ها بر روی سطح دندان ها باعث تشکیل پلاک می شود.

باکتری های موجود در پلاک دندانی شامل باکتری های مختلفی هستند که از جمله باکتری های استرپتوکوک، لاکتوباسیل، و آکتینومایسس هستند. این باکتری ها به کربوهیدرات های موجود در غذاهایی که ما مصرف می کنیم مانند شکر و نان تبدیل شده و اسیدهای آلی را تولید می کنند که باعث تخریب لایه مینای دندان ها می شود.

اگر پلاک روی دندان ها باقی بماند باعث تشکیل لکه هایی بر روی دندان ها شده و در نهایت باعث بروز بیماری های لثه و فرسایش دندان ها می شود. 

چگونگی تشکیل جرم دندان:  

جرم دندان به طور طبیعی از ترکیبات معدنی و آلی در دندان تشکیل می شود. با این حال وقتی که باکتری ها در دهان به طور طبیعی وجود دارند آنها با برخی از باقیماندهای غذایی مانند قند، نشاسته و مواد دیگر ترکیب می شوند و جرم دندان را تشکیل می دهند. 

تجمع جرم دندان باعث پوسیدگی دندان، بوی بد دهان، عفونت‌های لثه و در نهایت فرسایش دندان می شود. بنابراین رعایت بهداشت دهان و دندان شامل تمیز کردن دندان‌ها و پاکسازی پلاک دندان برای جلوگیری از تشکیل جرم بسیار مهم است.

علل تشکیل پلاک دندان:

برخی از اصلی‌ترین علل تشکیل پلاک دندان عبارتند از:

• عدم رعایت بهداشت دهانی: در صورتی که بهداشت دهانی مناسب انجام نشود باکتری‌هایی که در دهان وجود دارند باقیمانده‌های غذا و مواد دیگر را به پلاک دندان تبدیل می‌کنند که می‌تواند به جمع شدن بیشتر پلاک دندان منجر شود.
• تنفس از دهان: تنفس از دهان می‌تواند باعث خشکی دهان شود که در نتیجه باکتری‌های پلاک دندان را به راحتی بر روی سطح دندان‌ها تجمع دهد.
• تغذیه نامناسب: مصرف غذاهای شیرین، نوشیدنی‌های گازدار، انواع شکلات و ترکیبات قندی و همچنین مواد غذایی نشاسته دار می‌تواند به تغذیه باکتری‌های پلاک دندان کمک کند و در نتیجه باعث تشکیل پلاک دندان شود.
• عوامل محیطی: مصرف تنباکو، نوشیدن الکل و مصرف داروهایی که خشکی دهان را افزایش می‌دهند همگی می‌توانند به تشکیل پلاک دندان کمک کنند.
• فرایند پیری: با پیر شدن تولید سیالات دهانی کاهش می‌یابد که می‌تواند باعث خشکی دهان و تشکیل پلاک دندان شود.

در کل رعایت بهداشت دهانی مناسب، تغذیه سالم، اجتناب از سوء عادات و بررسی و درمان بیماری‌های دهان و دندان می‌تواند به جلوگیری از تشکیل پلاک دندان کمک کند.

علل تشکیل جرم دندان:

بعضی از اصلی‌ترین علل تشکیل جرم دندان عبارتند از:

• عدم رعایت بهداشت دهانی: در صورت عدم رعایت بهداشت دهانی مناسب امکان تشکیل جرم دندان بیشتر است.
• تغذیه نامناسب: مصرف غذاهای شیرین، نوشیدنی‌های گازدار، انواع شکلات و ترکیبات قندی و همچنین مواد غذایی نشاسته دار می‌تواند باعث تشکیل جرم دندان شود.
• عوامل محیطی: مصرف سیگار، نوشیدن الکل دار، تنفس از دهان، و مصرف داروهایی که خشکی دهان را افزایش می‌دهند همگی می‌توانند به تشکیل جرم دندان کمک کنند.
• بیماری‌های دهان و دندان: برخی بیماری‌های دهان و دندان مانند پوسیدگی دندان، پریودنتیت و برخی از بیماری‌های عفونی می‌توانند به تشکیل بیشتر جرم دندان منجر شوند.
• نقص در مراقبت‌های دهانی: عدم تمیز کردن درست دندان‌ها، نداشتن روش‌های شستشوی دهان و عدم استفاده از محصولات بهداشت دهانی مناسب می‌توانند به تشکیل جرم دندان کمک کنند.

عوارض تشکیل جرم و پلاک دندان:

تشکیل جرم و پلاک دندان می‌تواند عوارض جدی برای سلامت دهان و دندان و همچنین برای سلامت کلیه بدن داشته باشد. برخی از اصلی‌ترین عوارض آنها عبارتند از:

• بیماری‌های لثه: جرم و پلاک دندان می‌تواند باعث ایجاد موادی شود که منجر به التهاب لثه و بروز بیماری‌های لثه شود.
• پوسیدگی و بوی بد دهان: جرم و پلاک دندان می‌تواند باعث خراشیدن و تخریب دندان شده و در نتیجه منجر به پوسیدگی و بوی بد دهان شود.
• عفونت‌های دهانی: جرم و پلاک دندان می‌تواند باعث عفونت‌های دهانی شده که می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌های خطرناک دیگر شود.
• مشکل در جویدن: جرم و پلاک دندان می‌تواند باعث مشکل در جویدن و بلعیدن غذا شود که می‌تواند باعث ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی شخص شود.

 

روش درمان پلاک دندان: 

درمان پلاک دندان شامل چند مرحله می‌باشد که شامل مراحل پیشگیری، تمیز کردن دندان‌ها، درمان بیماری‌های لثه و دهانی مرتبط با پلاک دندان می‌شود. در زیر به توضیح هر یک از این مراحل پرداخته شده است:

• پیشگیری: بهترین راه برای درمان پلاک دندان پیشگیری از تشکیل آن است. رعایت بهداشت دهانی مناسب شامل شستشوی دهان و دندان‌ها حداقل دو بار در روز با محصولات بهداشتی، مصرف غذاهای سالم، جلوگیری از سوء عادات مانند مصرف تنباکو، الکل و مواد مخدر و بررسی و درمان بیماری‌های دهانی و دندانی می‌باشد.
• تمیز کردن دندان‌ها: برای درمان پلاک دندان تمیز کردن دندان‌ها بسیار مهم است. برای این کار می‌توانید از محصولات دهانی مانند مسواک، خمیر دندان و نخ دندان استفاده کنید. همچنین می‌توانید از تکنیک‌های بلیچینگ، فلوشینگ و اسپری‌های ضد پلاک استفاده کنید.
• درمان بیماری‌های لثه: در صورت بروز بیماری‌های لثه نظیر التهاب و عفونت لازم است با یک دندان‌پزشک مشورت کنید و درمان مورد نیاز را انجام دهید. این درمان می‌تواند شامل جراحی، درمان دارویی و یا دیگر روش‌های درمانی باشد.

روش درمان جرم دندان: 

درمان جرم دندان شامل چند مرحله است که شامل پاکسازی جرم دندان، درمان بیماری‌های دهانی و دندانی مرتبط با جرم دندان و پیشگیری از عود بعدی جرم دندان می‌باشد. در زیر به توضیح هر یک از این مراحل پرداخته شده است:

• پاکسازی جرم دندان: برای درمان ابتدا باید جرم دندان پاک شود. این کار معمولاً توسط یک دندان‌پزشک با استفاده از ابزارهای خاص و محلول‌های شیمیایی انجام می‌شود.
• درمان بیماری‌های دهانی و دندانی: در صورت بروز بیماری‌های دهانی و دندانی مرتبط با جرم دندان لازم است با یک دندان‌پزشک مشورت کنید و درمان مورد نیاز را انجام دهید. این درمان می‌تواند شامل جراحی، درمان دارویی و یا دیگر روش‌های درمانی باشد.
• پیشگیری از عود بعدی جرم دندان: برای جلوگیری از عود بعدی جرم دندان لازم است به رعایت بهداشت دهانی مناسب ادامه داده شود. شستشوی دهان و دندان‌ها حداقل دو بار در روز با محصولات بهداشتی دهانی، مصرف غذاهای سالم، جلوگیری از سوء عادات مانند مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر و بررسی و درمان بیماری‌های دهانی و دندانی می‌تواند به جلوگیری از تشکیل جرم دندان کمک کند.

انواع پلاک دندان: 

1. پلاک سفید: این نوع به دلیل وجود لایه نازکی از باکتری‌ها و مواد معدنی روی دندان به رنگ سفید در می‌آید.
2. پلاک زرد: اگر پلاک سفید به مدت طولانی بر روی دندان باقی بماند ممکن است بر روی آن رنگ زرد روشن به وجود بیاید.
3. پلاک قهوه‌ای: این نوع به دلیل مصرف بیش از حد قهوه، چای، نوشابه و سایر مواد شیرین کننده رنگ قهوه‌ای تیره به خود می‌گیرد.
4. پلاک سیاه: اگر پلاک دندان به مدت زیادی روی دندان باقی بماند و تمیز نشود ممکن است به رنگ سیاه درآید.
5. پلاک سخت: اگر پلاک به مدت طولانی بر روی دندان باقی بماند و تمیز نشود ممکن است به پلاک سخت یا کلسیمی تبدیل شود. این نوع پلاک دندان بسیار سخت و مقاوم است و به راحتی با مسواک عادی تمیز نمی‌شود.

انواع جرم دندان: 

• جرم فوق لثه ای: این جرم ها منشاء بزاقی داشته و در قسمت تاج دندان و لبه لثه تشکیل می شوند. جرم های فوق لثه ای به رنگ زرد یا سفید بوده و به راحتی از دندان جدا می شوند و بعد از جدا شدن دوباره تشکیل می شوند به همین دلیل بهتر است در طول روز دو بار مسواک بزنید. 
• جرم زیر لثه ای: این جرم ها از ترشحات لثه ای که مانند خونابه است تشکیل شده و معمولاً قابل دیدن نیستند. جرم های زیر لثه ای به رنگ قهوه ای متمایل به سیاه بوده و معمولاً متراکم و سخت هستند و محکم به دندان می چسبند. 

 

تفاوت جرم و پلاک دندان:

جرم و پلاک دندان دو مفهوم مختلف هستند که با هم ترکیب شده و به سلامت دندان و لثه مرتبط هستند. چند تفاوت اساسی بین جرم و پلاک دندان در زیر اشاره شده است: 

• نحوه تشکیل: 

پس از خوردن و نوشیدن پلاک بر روی دندانهای ما تشکیل می شود و با مسواک و نخ دندان به راحتی از روی دندان ها پاک می شود. در صورتی که پلاک از روی دندان برداشته نشود به مرور زمان سخت شده و تبدیل به جرم می شود.

• ظاهر: 

پلاک دندان به صورت لایه نرم و لزج و بی رنگ بر روی سطح دندان هاست که معمولاً قابل دیدن نیست ولی جرم دندان دارای ساختار سخت و به رنگ قهوه ای یا زرد است.

• روش از بین بردن: 

پلاک دندان معمولاً با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به راحتی از سطح دندان پاک می شود ولی جهت از بین بردن جرم دندان نیاز به مراجعه به دندانپزشک و جرمگیری دندان است.

ترک دندان