آشنایی با یونیت دندانپزشکی:
یونیت دندانپزشکی از مهمترین وسایل تشکیل دهنده یک مطب دندانپزشکی به شمار می رود که داشتن اطلاعات کافی در رابطه با این وسیله می تواند به شما در حفظ، نگهداری و رفع مشکلات احتمالی یاری نماید. ما در این مقاله سعی داریم تا شما را با اجزای مختلف یونیت دندان پزشکی و نحوه استفاده از آنها آشنا نماییم.
آشنایی با اجزای صندلی یونیت دندانپزشکی:
همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید، صندلی یونیت دندان پزشکی از قسمت های مختلفی تشکیل شده که هر کدام را به صورت جداگانه توضیح خواهیم داد:
- سری یوینت یا Headrest که سر بیمار در آنجا قرار می گیرد و امکان تغییر ارتفاع، تغییر زاویه زیرسری و تغییر زاویه زیر گردن وجود دارد.
- قسمت پستی یا Backrest از جنس فایبرگلاس یکپارچه است که توسط یک موتور زاویه آن تغییر کرده و طوری طراحی شده است که از نظر ارگونومی با فیزیک بدن متناسب باشد. جنس این صندلی فایبرگلاس و به صورت یکپارچه می باشد.
- نشیمنگاه یا Seat
- زیر دستی یا Armrest که در قسمت سمت چپ صندلی قرار می گیرد تا بیمار بتواند به راحتی بر روی آن بنشیند.
- Foot Controller برای کنترل و تنظیم موقعیت صندلی با پا
- پدال نیز کلیه حرکات صندلی و راه‌اندازی اینسترومنت‌ها را انجام می دهد. اکثر پدال‌ها الکتریکی هستند و پدال های قدیمی تر پنوماتیکی که معمولاً دارای یک وزنه برای حفظ تعادل و یک دسته برای کنترل حرکات صندلی و یک سری دکمه جهت راه‌اندازی اینسترومنت‌ها میباشند.
جنس روکش صندلی از چرم است و طوری طراحی شده که امکان جدا کردن آن از صندلی برای دسترسی به قسمت های داخلی وجود دارد. همچنین هر صندلی دارای دو موتور است یکی برای قسمت نشیمنگاه که آن را بالا و پایین می برد و دیگری قسمت پشتی صندلی را جابه جا می کند.
البته دو حالت تنظیم برای صندلیهای دندانپزشکی وجود دارد که شامل های Zero position و Over position است. در Zero position صندلی از نظر ارتفاع در پایینترین حالت است و پشتی آن در حالت 90 درجه است. در Over position صندلی در بالاترین ارتفاع بوده و پشتی آن نسبت به نشیمنگاه 180 درجه است.
انواع مدل حرکت صندلی در یونیت دندان پزشکی:
به طور کلی حرکات یونیت دندانپزشکی شامل سه مدل است:
- صندلی الکتریکی
- صندلی نیمه هیدرولیکی یا پنوماتیک: در این صندلی ها موتورها هیدرولیک است که با روغن کار می‌کنند.
- صندلی گیربکسی یا الکترومکانیکی: امروزه اکثر صندلی ها از این نوع صندلی تشکیل شده اند و از قسمت های زیر تشکیل شده است:
- سیستم فرمان صندلی: که دارای سه کلید فرمان بالا و پایین، عقب و جلو و کلید سوم هم انتقال به وضعیت صفر یا Zero Position است که صندلی را به حالت استاندارد تغییر می دهد.
- الکتروموتور کفی: این الکتورموتور برای چپ گرد – راست گرد و همچنین برای بالا و پایین رفتن صندلی است و در زیر صندلی قرار می گیرد.
- میله مارپیچ: میله مارپیچ نیروی خود را توسط گیربکسی که روی الکتروموتور بسته شده از الکتروموتور گرفته و با حرکت راست گرد موتور کفی به سمت بالا و برعکس به سمت پایین حرکت می کند.
- الکتروموتور پشتی: مانند الکتروموتور کفی برای جلو و عقب بردن پشتی صندلی استفاده می شود.
- پدال پایی: این پدال که دارای چهار کلید فرمان است، می توان به وسیله پا صندلی را جلو، عقب و حتی پشتی آن را عقب و جلو برد.
آشنایی با تابلت یا میز کنترل دندانپزشک:
در واقع این قسمت مهمترین بخش یونیت دندانپزشکی است که شامل شلنگ هایی است که ابزارهای مخصوص دندانپزشکی به نام هندپیس به آنها متصل هستند. این هندپیس ها به کمک پدال پایی یونیت کار می کنند. شما می توانید میز کنترل دندانپزشکی را در سمت چپ و یا راست قرار دهید. در این میز کنترل علاوه بر هندپیسها، دکمه هایی جهت کنترل قسمت‌های مختلف صندلی یونیت و حتی امکانات اضافی دیگر وجود دارد.
آشنایی با قطعات تشکیل دهنده یونیت دندان پزشکی:
در این قسمت بعد از آشنایی با یونیت دندانپزشکی می‌خواهیم با قطعات و اجزای تشکیل دهنده یونیت دندان پزشکی آشنا شویم. از جمله قطعات تشکیل دهنده یونیت دندان پزشکی عبارتند از:
-
کاسه کراشور و دوش آب لیوان یونیت دندانپزشکی:
کاسه کراشور از جنس چینی، سنگی، پلاستیکی و … است که یک دوش آب نیز به آن متصل است و بیمار می تواند با استفاده از آن دهان خود را بشوید. لازم به ذکر است این آب می تواند به آب شیر متصل باشد و یا از طریق منبع تغذیه تامین شود. برخی از دوش های آب کاسه کراشور دارای آب گرم است.
-
پایه و بازوی یونیت:
در یونیت های دندان پزشکی، تابلت و چراغ یونیت روی بازوهای ثابت و متحرکی نصب شده اند که وظیفه نگهداری و تنظیم مکان قرار گیری ابزار را بر عهده دارند. این بازوهای یونیت علاوه بر وزن کم، استقامت مکانیکی بالایی نیز دارند و طوری طراحی شده اند تا در زمان کار دندانپزشک، این ابزار تعادل خودش را حفظ کند و هیچگونه لرزشی در قسمت‌های متصل به بازو به وجود نیاید.
-
چراغ یونیت:
نور چراغ یونیت دندانپزشکی باید کافی، سرد، بدون سایه، متمرکز و با شدت نوری بین 8000تا 24000 لوکس قابل تنظیم باشد. شدت نور یونیت به نوع لامپ و نیز جنس شیشه رفلکتور پشت لامپ بستگی دارد. نور لامپ باید بتواند محیطی به ابعاد 15*10 سانتی متر را تنها در دهان بیمار روشن نماید. همچنین برای خستگی چشم دندانپزشک، رنگ نور باید آفتابی باشد. اصولا برق لامپ چراغ از نوع DC بوده و کلید تنظیم نور و روشن خاموش کردن چراغ بر روی میز دندانپزشک و دستیار قرار گرفته است. به علت بالا بودن توان مصرفی چراغ، از یک ترانس کاهنده استفاده می کنند. اصولا لامپ های کوارتز-هالوژن، نور مناسب برای روشن کردن فضای دهان بیمار دارند.
-
کنسول دندانپزشک یا تابلت:
تابلت به میزی گفته میشود که دکمه های برنامه ریزی و کنترل دستگاه مانند:کلید کنترل صندلی بیمار، دکمه ریزش آب دوش، کلید کنترل سرعت چرخش آنگل و توربین‌های دندانپزشکی و … روی آن قرار گرفته اند.همچنین این میز در کنار (چپ یا راست) صندلی دندانپزشک قرار دارد و به پزشک قابلیت کنترل قسمت های گوناگون یونیت را میدهد. امروزه در برخی از مدل های جدیدتر یونیت دندانپزشکی، یک نگاتوسکوب کوچک بر روی میز پزشک قرار گرفته است که می‌تواند به راحتی عکس های رادیوگرافی را ببیند.
تابلت ها دو نوع هستند:
- یونیت های شلنگ از بالا
- یونیت های شلنگ از پایین
-
میز دستیار یا Assistant table:
بر روی میز دستیار کلیدهای کنترل دستگاه همراه با هولدرهایی جهت نگهداری اینسترومنت‌ها، لایت کیور، پوار، بزاق کش، ساکشن، کویترون و… وجود دارد. همچنین علاوه بر کلید های کنترل، گیت‌ها کنترل فشار هوا و آب نیز در زیر میز دستیار قرار دارد. شلنگ های مرتبط با اینسترومنت ها و یا همان آب و هوا در داخل تابلت قرار دارند.
-
سیستم کنترل بلوک:
از مهم ترین بخش های تابلت سیستم کاملا پنوماتیک کنترل بلوک می باشد که نقش آن تقسیم، انتقال،قطع و وصل کردن اینسترومنت ها در دندانپزشکی است.
-
جعبه جانبی یونیت دندان پزشکی:
جعبه جانبی یونیت یکی دیگر از اجزای مهم یونیت است که قسمت های مختلف دستگاه مانند: بزاق کش، جداکننده آمالگام، برد تغذیه و رگولاتور ولتاژ چراغ دندانپزشکی، برد تابلت و منبع ذخیره آب در آن قرار دارند. منبع آب درون جعبه جانبی یونیت سه کاربرد اصلی دارد که عبارتند از:
- ذخیره کردن آب در زمانی که آب قطع است.
- استفاده کردن از سرم فیزیولوژیک در هنگام جراحی
- استفاه از مواد ضدعفونی کننده به منظور شستشو و ضد عفونی کردن شلنگ ها و مسیرآب
- دارای مدار ساکشن و فیلتر آب
-
سیستم هوای فشرده دستگاه:
هوای فشرد پس از کمپرسور وارد فیلتر رگلاتور که در بخش جلو صندلی قرار گرفته است میشود و بعد از عبور از فیلتر رگلاتور، هوای خشک شده با فشار تنظیم شده که با توجه به نوع پوینت و اینسترومنت های کار رفته متغیر است وارد سیستم یونیت میگردد.
-
تابوره ها:
اصولا 2عدد تابوره یا صندلی کوچک گردان که یکی برای دندانپزشک و دیگری برای دستیار در هر یونیتی قرار دارد که به صورت هیدرولیک بوده و ارتفاع آن قابل تغییر میباشد.
-
شیر برقی:
از نظر مکانیکی هنگامی که برق به شیر برقی نرسد مسیر ورودی و خروجی را مسدود نگه میدارد و هنگامی که به این شیر با ولتاژ مورد نیاز متصل شود یک میدان مغناطیسی به وجود می آید که باعث میشود اهرم فلزی آن به بالا رانده شود و مسیر بین ورودی و خروجی باز میشود. همچنین زمانی که برق سیستم قطع شود فنر باز شده و مسیر بین ورودی و خروجی را می‌بندد.
فواید شیربرقی در یونیت دندان پزشکی:
- شیر برقی لیوان
- شیر برقی کراشوار
- شیر برقی ساکشن
- شیر برقی ورودی آب
- شیر برقی ورودی هوا
-
پورآر یا سرنگ آب و هوا:
این وسیله آب،هوا یا ترکیب هر دو آنها را فراهم میکند. این محصول در دو نوع :
- پوآر آب وهوا سه کاره
- پوآر شش کاره
سرنگ سه کاره مانند تمام یونیت های ایرانی سه کاره میباشند یعنی آب سرد ،هوای سرد و اسپری سرد است. جالب است بدانید یونیت های خارجی همین سرنگ 6 کار را انجام میدهد. آب سرد،آب گرم،هوای سرد، هوای گرم، اسپری سر و اسپری گرم است. این سرنگ ها نیاز خاصی به نگهداری ندارند اما در هنگام سقوط دچار آسیب می‌شوند.
-
سیستم ساکشن:
دندانپزشک برای داشتن دید کافی نسبت به دهان بیمار نیاز به یک سیستم جهت تخلیه و مکش خون، بزاق و سایر مخلفات داخل دهان بیمار دارد که به آن سیستم ساکشن گفته میشود. به صورت کلی کاربرد و عملکرد ساکشن ها به سه صورت سیستم سه راهی آب و خلاء، سیستم سه راهی هوا و سیستم ساکشن مرکزی می باشد.
-
پایه مانیتور و مانیتور:
برخی از یونیت ها دارای مانیتور هستند که عملکرد آن به این صورت است که یک دوربین داخل دهانی، دهان بیمار را توسط مانیتور نمایش می دهد. این مانیتورها دارای Tuner یا capture TV هستند تا تصاویر را مستقلاً نمایش دهد.
لازم به ذکر است که این یونیت ها دارای یک پایه هستند که سیستم برقی داخل آن برای راه اندازی مانیتور داخل آن قرار دارد.
انواع ساکشن در یونیت دندان پزشکی:
- یکی از انواع ساکشن در یونیت دندان پزشکی بزاق کش است که وظیفه اصلی آن مکش خون، بزاق و سایر اضافات در داخل دهان بیمار را با قدرت مکش برعهده دارد. در سیستم های بزاق کش آب یا هوا از قطعه ای ب نام جت-پم برای ایجاد خلاء استفاده میشود. عملکرد این مدل ساکشن به گونه ای است که هرچه فشار آب یا هوای عبوری بیشتر باشد، میزان مکش ساکشن نیز بیشتر خواهد شد و همچنین هرچه مایع اضافی در درون دهان غلیظ تر باشد میزان مکش ساکشن باید افزایش پیدا کند.
- ساکشن مرکزی یکی دیگر از انواع ساکشن های یونیت است که مانند جارو برقی عمل میکند و قدرت مکش آن تقریبا معادل 10تا 15 برابر ساکشن های معمولی است. در این سیستم‌ها جریان هوا با سرعت ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر در ساعت از مسیر عبور داده شده و قدرت مکش ها حدود ۵۰ لیتر آب در دقیقه است. جالب است بدانید سیستم ساکشن مرکزی قابلیت مکش مواد جامد و مایع را از فاصله ۱۰ تا ۱۵ میلی‌متری را دارد.
- جدا کننده آمالگام (Amalgam separator) یکی دیگر از انواع ساکشن های یونیت دندان پزشکی است که به منظور جداکردن آمالگام های خارج شده از دهان از آن استفاده میشود. این سیستم باعث جلوگیری از ریخته شدن آمالگام به فاضلاب ها برای جلوگیری از گرفتگی لوله های فاضلاب وآلودگی محیط زیست میشود.
- Floor box یا باکس متصل به زمین در واقع محفظه ای است زیر صندلی که درآن قسمت های گوناگون از دستگاه مانند: ورودی برق، پدال پایی، شلنگ های آب، رگولاتور فشار آب و هوا و …در آن جایگذاری شده است.
نحوه مراقبت از یونیت دندانپزشکی:
- بعد از اتمام کار با یونیت دندانپزشکی حتما کلید آن را خاموش کرده و یونیت را در حالت zero position قرار دهید.
- با استفاده از کلید برگشت ساکشن می توانید رسوبات داخل شلنگ را تخلیه کنید.
- لازم است حتما شیر آب و شیر هوای یونیت را ببندید.
- حتما چراغ یونیت را هم خاموش کنید.
- فیلتر داخل کراش را تمیز کنید.
- هر چند وقت یکبار محورهای صندلی را گریس کاری کنید.
- اگر آبی که برای یونیت استفاده می کنید دارای سختی زیادی است حتما از دستگاه سختی گیر استفاده کنید.
- بعد از اتمام کار فرز را حتما خارج کنید.
- علامت اتوکلاو ایبل روی هندپیس و توربین حتما باشد یعنی دقت شود که قابل اتوکلاو باشد.
اگر تمایل دارید در رابطه با اصطلاحات دندانپزشکی بیشتر بدانید حتما مقاله آشنایی با اصطلاحات دندانپزشکی را مطالعه نمایید.
