ارتودنسی دندان یکی از شاخه‌های دندانپزشکی است که به درمان اختلالات در ترتیب دندان‌ها و فک‌ها می‌پردازد. هدف اصلی ارتودنسی، بهبود قالب و تراز دندان‌ها، فک‌ها و اصلاح ناهنجاری‌های آنها، به منظور بهبود عملکرد دهان و افزایش زیبایی صورت است. در ادامه همراه ما باشید تا شما را با ارتودنسی دندان و انواع آن آشنا نماییم.
ارتودنسی چیست:
ارتودنسی یک رشته پزشکی است که به درمان و تصحیح آسیب‌های دندانی، فکی و ساختمانی دهان و صورت می‌پردازد. در این رشته، با استفاده از دستگاه‌هایی مانند براکت‌ها، پیچ‌ها و اسپیسرها، به ترتیبی سیستماتیک و دقیق، دندان‌ها به جایگاه صحیح خود منتقل می‌شوند. این فرآیند ممکن است برای بعضی افراد طولانی و زمان‌بر باشد اما نتیجه نهایی آن بهبود عملکرد دهان و زیبایی صورت است.
در این روش با استفاده از متد‌های مختلفی مانند استفاده از دستگاه‌های ارتودنتیک، فشار و کشش بر روی دندان‌ها و فک‌ها اعمال می‌شود تا ترتیب دندان‌ها و فک‌ها بهبود یابد و اختلالاتی مانند فک بزرگ، فک خلفی، تراکم دندانی، جلوگیری از رشد صحیح دندان‌ها و دیگر مشکلات مرتبط با دندان‌ها و فک‌ها رفع شود.
استفاده از ارتودنتیک‌ها می‌تواند برای اصلاح بافت‌های نرم و استخوانی اطراف دندان‌ها و فک‌ها نیز مفید باشد. از مزایای درمان ارتودنسی دندان می‌توان به بهبود ظاهر و جذابیت صورت، بهبود کیفیت زندگی، بهبود قابلیت گفتار و جلوگیری از بروز بعضی مشکلات دندانی و فکی اشاره کرد. با این حال قبل از شروع درمان ارتودنسی دندان بهتر است با دندانپزشک متخصص مشورت کنید و نکات مربوط به درمان را با وی بررسی کنید.
ارتودنسی دندان مناسب چه کسانی است:
ارتودنسی دندان به تمامی افرادی که با مشکلاتی مانند تراکم دندانی، فاصله زیاد بین دندان‌ها، برجستگی یک یا چند دندان، فک خلفی، فک بزرگ، فک تنگ و یا مشکلات دیگر مربوط به ترتیب دندان‌ها و فک‌ها دچارند، مناسب است.
به طور کلی ارتودنسی دندان برای افرادی که دندان‌هایشان در حال رشد هستند مانند نوجوانان بسیار مفید است. اما در بسیاری از موارد ارتودنسی دندان می‌تواند در هر سنی از جمله بزرگسالان نیز انجام شود.
به طور خاص ارتودنسی دندان برای افرادی که مشکلات تنفسی مانند خفگی شبانه، آپنه خواب و یا مشکلات دیگر مربوط به تنفس دارند، همچنین برای افرادی که دندان‌های پوسیده، لثه‌های متورم یا سایر مشکلات دندانی دارند مناسب نباشد.
به هر حال قبل از شروع درمان ارتودنسی بهتر است با دندانپزشک متخصص مشورت کنید و نکات مربوط به درمان را با وی بررسی کنید. دندانپزشک شما با توجه به وضعیت دندان‌ها و فک‌ها بهترین روش درمان را برای شما پیشنهاد خواهد داد.
انواع ارتودنسی دندان:
-
ارتودنسی ثابت:
ارتودنسی ثابت یکی از انواع درمان‌های ارتودنسی است که با استفاده از براکت‌ها و سیم‌ها برای درمان اختلالات دندانی و فکی استفاده می‌شود. براکت‌ها روی سطح داخلی دندان‌ها قرار می‌گیرند و با سیم‌هایی که به آنها متصل می‌شوند، فشار و کشش به دندان‌ها اعمال می‌شود تا به جایگاه مناسبی در طولانی مدت منتقل شوند.
ارتودنسی ثابت به دلیل نوع ثابت بودن درمان به عنوان یکی از موثرترین روش‌های درمان اختلالات دندانی شناخته شده است. براکت‌های ارتودنسی ثابت یک سری سیم‌هایی را متصل می‌کنند که برای تغییر شکل دندان‌ها و جابجایی آنها، تنش و فشار را به دندان‌ها اعمال می‌کنند. این درمان معمولاً برای درمان اختلالات جدی دندانی و فکی مانند زاویه نامناسب دندان‌ها و فک‌ها، جابجایی دندان‌ها و بهبود هندسه فک‌ها به کار می‌رود.
مدت زمان درمان ارتودنسی ثابت معمولاً بین 18 تا 36 ماه است و بستگی به شدت اختلال دندانی و فکی دارد. همچنین برای حفظ نتایج درمان باید پس از پایان درمان دستگاه نگهدارنده ارتودنسی نیز استفاده شود. در کل ارتودنسی ثابت یک روش درمانی موثر و معتبر برای بهبود اختلالات دندانی و فکی است که توسط ارتودنتیست‌ها انجام می‌شود.
-
ارتودنسی متحرک:
در این نوع با استفاده از دستگاه‌های مختلف برای جابجایی دندان‌ها و بهبود اختلالات دندانی استفاده می‌شود. دستگاه‌های متحرک از پلاستیک‌هایی ساخته شده‌اند که برای نصب روی دندان‌ها طراحی شده‌اند.
دستگاه‌های ارتودنسی متحرک با اعمال فشار و کشش به دندان‌ها به تدریج آنها را به جایگاه مناسبی منتقل می‌کنند. این درمان معمولاً در مواردی که اختلالات دندانی و فکی نسبتاً سبک هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین این روش درمانی برای کسانی که به دنبال یک راه حل موقت برای درمان اختلالات دندانی هستند، مفید است.
مدت زمان درمان ارتودنسی متحرک معمولاً کمتر از درمان ارتودنسی ثابت است و بستگی به شدت اختلال دندانی و فکی دارد. همچنین برای حفظ نتایج درمان باید پس از پایان درمان دستگاه نگهدارنده ارتودنسی نیز استفاده شود.
در کل ارتودنسی متحرک یک روش درمانی کارآمد برای بهبود اختلالات دندانی و فکی است که توسط ارتودنتیست‌ها انجام می‌شود. این روش درمانی به عنوان یک راه حل موقت برای درمان اختلالات دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند به کسانی که به دنبال روشی غیرثابت برای درمان اختلالات دندانی هستند، کمک کند.
-
ارتودنسی نامرئی:
ارتودنسی نامرئی یا لاینرهای شفاف یکی دیگر از روش‌های درمان اختلالات دندانی است که با استفاده از دستگاه‌های شفاف و نامرئی به جابجایی و بهبود دندان‌ها و فک‌ها می‌پردازد. در این روش دستگاه‌های شفاف و شبیه به محافظ دهانی به جای براکت‌ها و سیم‌های متحرک استفاده می‌شوند.
دستگاه‌های ارتودنسی نامرئی شامل سری از پلاک‌های شفاف و بدون رنگ هستند که برای جابجایی دندان‌ها و بهبود اختلالات دندانی و فکی استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها به طور معمول هر دو هفته یا سه هفته یکبار تعویض می‌شوند و هر پلاک برای مدتی مشخص در دهان باید قرار گیرد تا دندان‌ها به جایگاه مناسبی منتقل شوند.
درمان ارتودنسی نامرئی به دلیل شفاف بودن دستگاه‌ها، بسیار کمتر قابل مشاهده است و برای بسیاری از افراد که از روش‌های سنتی ارتودنسی برای درمان اختلالات دندانی استفاده نمی‌کنند، جذاب است. همچنین این روش درمانی برای درمان اختلالات دندانی سبک تر مانند انحرافات دندانی و فکی، فاصله بین دندان‌ها و تغییرات جزئی در هندسه دندان‌ها مفید است.
مدت زمان درمان ارتودنسی نامرئی بستگی به شدت اختلال دندانی و فکی دارد. همچنین برای حفظ نتایج درمان باید پس از پایان درمان دستگاه نگهدارنده ارتودنسی نیز استفاده شود.
-
ارتودنسی دیمون:
دیمون براکت (Damon Braces) یکی از روش‌های درمان اختلالات دندانی است که با استفاده از براکت‌هایی با تکنولوژی پیشرفته به جابجایی و بهبود دندان‌ها و فک‌ها می‌پردازد. در این روش براکت‌هایی با مکانیزم خاص و بدون محدودیت سیم‌های متحرک استفاده می‌شوند.
براکت‌های دیمون با داشتن مکانیزم خاصی که به عنوان “دریچه” شناخته می‌شود برای جابجایی دندان‌ها و بهبود اختلالات دندانی استفاده می‌شوند. این مکانیزم به دندان‌ها فشار کمتری وارد می‌کند و در نتیجه درد و عدم راحتی در طی درمان کمتر است.
برای استفاده از دیمون براکت باید به ارتودنتیست خود مراجعه کرده و مشاوره درمانی دریافت کنید. برای انجام این روش درمانی نیاز به سفارشی سازی براکت‌ها و سیم‌ها برای هر فرد دارید و بنابراین هزینه‌های آن ممکن است بیشتر از روش‌های سنتی ارتودنسی باشد.
مدت زمان درمان ارتودنسی دیمون بستگی به شدت اختلال دندانی و فکی دارد. همچنین برای حفظ نتایج درمان باید پس از پایان درمان دستگاه نگهدارنده ارتودنسی نیز استفاده شود.
-
ارتودنسی لینگوال:
ارتودنسی لینگوال (Lingual Orthodontics) یک روش درمانی اختلالات دندانی است که در آن براکت‌ها به دندان‌ها از سمت داخل دهان نصب می‌شوند به طوری که از بیرون قابل مشاهده نیستند. این روش درمانی برای افرادی که به دنبال یک روش درمانی نامرئی هستند مناسب است.
در ارتودنسی لینگوال، براکت‌هایی که شبیه به براکت‌های استاندارد هستند از سمت داخل دهان به دندان‌ها نصب می‌شوند. به جای سیم‌های متحرک، سیم‌هایی با شکل خاصی که به دندان‌ها نصب شده‌اند، برای جابجایی دندان‌ها و بهبود اختلالات دندانی استفاده می‌شوند. این سیم‌ها به طور معمول هر چند هفته یا ماه یکبار تعویض می‌شوند.
مزایای ارتودنسی لینگوال عبارتند از:
- نامرئی بودن براکت‌ها
- امکان جابجایی دندان‌ها و بهبود اختلالات دندانی بدون نیاز به استفاده از براکت‌ها و سیم‌های متحرک در جلوی دهان
- امکان راحتی در مصرف غذا و تمیزی دندان‌ها به دلیل عدم قرار گیری براکت‌ها در جلوی دهان
با این حال ارتودنسی لینگوال نیازمند تخصص و تجربه بالای ارتودنتیست است و ممکن است بیشتر از روش‌های سنتی ارتودنسی هزینه بر باشد. همچنین در طول درمان ممکن است حساسیت و دردی در برخی افراد به وجود آید.
مراحل ارتودنسی دندان:
مراحل ارتودنسی دندان شامل مراحل قبل از درمان، مراحل درمان و مراحل پس از درمان است. در زیر مراحل ارتودنسی دندان را برای شما توضیح می‌دهیم:
-
مراحل قبل از درمان:
- مشاوره با ارتودنتیست: برای شروع درمان ارتودنسی باید با یک ارتودنتیست مشاوره کنید. ارتودنتیست می‌تواند شما را درباره نوع ارتودنسی مناسب برای شما و هزینه درمان راهنمایی کند.
- بررسی وضعیت دندان‌ها: برای تعیین وضعیت دندان‌ها و جایگاه آنها باید از تصاویر ایکس‌ری دندان‌ها استفاده کنید. تصاویر x ray باعث می‌شوند ارتودنتیست بتواند جایگاه دندان‌ها را بهتر تعیین کند.
- بررسی وضعیت فک‌ها: برای تعیین وضعیت فک‌ها و تعیین نحوه جابجایی آنها، ارتودنتیست نیاز به تصاویر ایکس‌ری از فک‌ها دارد.
-
مراحل درمان:
- نصب براکت: براکت‌ها روی دندان‌ها نصب می‌شوند. براکت‌ها به سیم‌هایی متصل هستند که به دندان‌ها فشار اعمال می‌کنند و به تدریج دندان‌ها را به جایگاه جدیدی منتقل می‌کنند.
- تعویض سیم‌ها: سیم‌ها به تدریج تعویض می‌شوند تا فشار اعمال شده به دندان‌ها تغییر کند و دندان‌ها به جایگاه جدید بیایند.
- استفاده از دستگاه‌های تعدیل‌کننده جایگاه دندان‌ها: در صورت نیاز دستگاه‌های تعدیل‌کننده مانند ماسک‌ها و دستگاه‌های فکی نصب می‌شوند تا فک‌ها را به جایگاه مناسب تری منتقل کنند.
-
مراحل پس از درمان:
- نصب دستگاه نگهدارنده: بعد از پایان درمان باید دستگاه نگهدارنده ارتودنسی نصب شود تا دندان‌ها به جایگاه نهایی خود بازگردند.
- بازدیدهای دوره‌ای از ارتودنتیست: بعد از پایان درمان باید به صورت منظم به ارتودنتیست مراجعه کنید تا از وضعیت دندان‌های خود مطلع شوید.
- مراقبت و نگهداری دندان‌های ارتودنسی: پس از اتمام درمان باید به مراقبت و نگهداری دندان‌های ارتودنسی خود توجه کنید تا جلوی احتمالی ایجاد مشکلات جدید را بگیرید و نتایج درمان را حفظ کنید.
مراقبتهای لازم پس از ارتودنسی دندان:
بعد از انجام ارتودنسی به مراقبت و نگهداری دندان‌ها و ایمنی درمانی نیاز دارید تا جلوی احتمالی ایجاد مشکلات جدید را بگیرید و لذت بیشتری از نتایج درمان را ببرید. در ادامه چند نکته برای مراقبت از دندان‌هایی که ارتودنسی شده‌اند آورده شده است:
- به دقت دندان‌های خود را تمیز کنید: برای پیشگیری از پوسیدگی و سایر بیماری‌های دندانی، دندان‌های خود را در روز دو نوبت به مدت 2 دقیقه با مسواک و خمیر دندان تمیز کنید. در صورت امکان از مسواک الکتریکی استفاده کنید.
- مراجعه به دندانپزشک: باید به صورت منظم و بهترین فاصله زمانی به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا از سلامت دندان‌های خود اطمینان حاصل کنید.
- پیروی از رژیم غذایی سالم: برای حفظ سلامت دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی و سایر مشکلات دندانی باید از مصرف غذاهای شیرین، نوشابه‌های گازدار، شیرینی‌های قندی و مواد غذایی با قند بالا خودداری کنید.
- حفظ رطوبت دهان: باید به صورت منظم آب بنوشید و از مصرف موادی که رطوبت دهان را کاهش می‌دهند مانند دخانیات خودداری کنید.
- استفاده از دستگاه نگهدارنده: بعد از درمان ارتودنسی باید از دستگاه نگهدارنده ارتودنسی استفاده کنید تا از بازگشت دندان‌ها به جایگاه قبلی خود جلوگیری شود.
با رعایت این نکات و مراقبت از دندان‌های خود می‌توانید از نتیجه درمان ارتودنسی بیشترین استفاده را ببرید و سلامت دندان‌های خود را حفظ کنید.
طول دوره درمان ارتودنسی:
طول دوره درمان بستگی به نوع ارتودنسی دندان، شدت مشکل، روش درمان و شرایط هر بیمار دارد. همچنین تاثیرگذاری بر دندان‌ها و رشد فک، سلامت دندان‌ها و تلاش بیمار در پیروی از دستورالعمل‌های پزشک نیز می‌تواند در طول مدت درمان تاثیر داشته باشد.
در اکثر موارد مدت زمان درمان ارتودنسی دندان بین 12 تا 36 ماه است. در بیشتر موارد درمان ارتودنسی برای بیماران نوجوان انجام می‌شود و معمولاً به میزان 18 تا 24 ماه طول می‌کشد. اگرچه در برخی موارد خاص مانند مشکلات بسیار شدید ارتودنسی مدت زمان درمان ممکن است بیشتر از 36 ماه باشد.
با این حال برای داشتن دندان‌های سالم باید بعد از درمان ارتودنسی دستورالعمل‌های پزشک را به دقت دنبال کرد و به صورت منظم از دندان‌ها و لثه خود مراقبت کرد.
آیا ارتودنسی دندان درد دارد:
بعضی از بیماران ممکن است در طی درمان ارتودنسی دندان درد و عدم راحتی احساس کنند اما این درد معمولاً به میزان کم و موقت است و با گذشت زمان کاهش می‌یابد. در طول درمان ارتودنسی احتمالاً به دلیل قرار گرفتن نیروهای جابجایی بر روی دندان‌ها، فشار بر دندان‌ها و بافت‌های اطراف دندان، شکستگی یا خوردگی بعضی از دندان‌ها، ایجاد التهابات لثه، درد و تورم در اطراف دندان‌ها و فک‌ها وجود دارد.
بعضی از روش‌های کاهش درد در ارتودنسی دندان عبارتند از:
- استفاده از مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن به صورت دستورالعمل پزشک
- استفاده از کمپرس یخ برای کاهش درد و التهاب.
- استفاده از دهانشویه‌های ضد التهاب برای کاهش التهابات لثه.
- مصرف غذاهای نرم و مواد نرم کننده غذایی برای کاهش درد و عدم راحتی در طی درمان.
بهترین سن برای ارتودنسی:
بهترین سن برای ارتودنسی دندان بستگی به نوع اختلال ارتودنسی دندان و فک و همچنین سن و شرایط هر فرد دارد. به طور کلی اکثر بیماران، ارتودنسی را در دوران نوجوانی و دوران بزرگسالی انجام می‌دهند.
در بسیاری از موارد ارتودنسی دندان در دوران نوجوانی انجام می‌شود زیرا دندان‌های آنها هنوز در حال رشد هستند و این امکان وجود دارد که بتوانند به راحتی جابجا شوند. همچنین در این دوره از زندگی مشکلات ارتودنسی معمولاً قابل رویت هستند و برای اصلاح آنها بهترین زمان است.
اما در بعضی موارد ارتودنسی دندان ممکن است در سنین بالاتری نیز لازم باشد. برای مثال در صورتی که دندان‌ها به دلیل تصادف، بیماری‌های دندانی یا سایر مشکلات وارد تغییر شده‌اند، ارتودنسی در هر سنی ممکن است لازم باشد.
بنابراین برای تعیین بهترین سن برای ارتودنسی دندان بهتر است با یک ارتودنتیست مشورت کنید و او بر اساس شرایط شما، نوع اختلال ارتودنسی و سن شما برنامه درمانی مناسبی را برای شما تعیین کند.
چگونه متوجه شویم به ارتودنسی نیاز داریم:
تشخیص نیاز به ارتودنسی دندان معمولاً توسط یک ارتودنتیست انجام می‌شود. با این حال برخی علائم و نشانه‌هایی که ممکن است نشان دهنده نیاز به درمان ارتودنسی باشند عبارتند از:
- تورم و درد در ناحیه دندان‌ها و فک
- چرخش و تغییر جهت دندان‌ها
- فاصله بین دندان‌ها
- متمایل شدن دندان‌ها به جهت داخلی یا خارجی
- تغییر در قوس دندانی و تغییر در حجم دهان
- تشخیص اختلالات فکی مانند ترازویی فک‌ها، درد مفاصل فکی و سر درد
- دشواری در جویدن یا گفتار نامفهوم
- ناهماهنگی بین دندان‌ها و فک‌ها
- دیدن ظاهر ناهنجار دندان‌ها و فک‌ها
اگر شما یک یا چند مورد از این علائم را تجربه می‌کنید بهتر است به یک ارتودنتیست مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و پیشنهادات درمانی را برای شما ارائه دهد. ارتودنسی دندان می‌تواند بهبود نخستین و مهمی در سلامت دندان های شما داشته باشد و مشکلات مرتبط با آنها را رفع کند.
ابزارهای ارتودنسی دندان:
ابزارهای ارتودنسی دندان شامل انواع مختلفی از ابزارهای پزشکی هستند که برای بهبود و تنظیم طبیعی دندان‌های بیماران استفاده می‌شوند. این ابزارها برای کشیدن، فشار دادن، نگهداری و تغییر شکل دندان‌ها به کار می‌روند و برای درمان اختلالات ارتودنسی مانند تورم‌های فک، نامرتبی دندان‌ها، جابجایی دندان‌ها، اختلالات فکی و سایر مشکلات دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بعضی از ابزارهای ارتودنسی شامل:
بند ارتودنسی: این بندها به دندان‌ها چسبانده می‌شوند و از طریق کشیدن و فشار دادن بر روی دندان‌ها برای جابه‌جایی و ترمیم نامرتبی دندان‌ها به کار می‌روند.
براکت: براکت‌ها بر روی سطح خارجی دندان‌ها چسبانده می‌شوند و سپس به کمک بندهایی به سیم‌هایی متصل می‌شوند که برای جابجایی دندان‌ها به کار می‌روند.
سیم یا وایر ارتودنسی: سیم‌های ارتودنسی به عنوان بخشی از درمان برای جابه‌جایی دندان‌ها به کار می‌روند و به براکت‌ها و بندهای ارتودنسی متصل می‌شوند.
رینگ ارتودنسی: این ابزارها بر روی دندان‌های پشتی نصب شده و برای کنترل حرکت دندان‌ها به کار می‌روند.
پلاک یا الاینر شفاف: این ابزارها مشابه براکت‌های معمولی هستند با این تفاوت که از نوع شفاف هستند و به راحتی قابل دیدن نیستند. این برای افرادی که نمی‌خواهند از ارتودنسی خود صحبت کنند بسیار مناسب است.
این ابزارهای ارتودنسی توسط ارتودنتیست‌ها، دندان‌پزشکان و متخصصان دندانپزشکی برای تشخیص و درمان مشکلات دندانی استفاده می‌شوند.
