دندان در اثر عوامل گوناگون مخصوصا رعایت نکردن بهداشت میتوانند دچار سطوح مختلفی از پوسیدگی بشود. پوسیدگیها ابتدا با یکسری علائم مانند: تغییر رنگ مینا شروع شده و سپس به سطح زیرین مینا یعنی عاج دندان نفوذ پیدا میکنند و اینجاست که فرد دچار دندان درد شدیدی میشود. در صورت سهلانگاری و عدم توجه، پوسیدگی پیشرفت کرده و به پالپ دندان یعنی جایی که اعصاب و عروق وجود دارند میرسد.
در این مرحله فرد مستلزم انجام اقدامات دندانپزشکی است زیرا که جدا از درد شدید و غیرقابلتحمل، وقتی پوسیدگی به پالپ برسد؛ با عروق و اعصاب تماس پیدا کرده، میتواند از طریق کانالهای ریشه به گردش خون و بافتهای مجاور رخنه کند و به ترتیب باکتریمی و آبسه ایجاد کند که در این شرایط اهمیت درمان موثر و بهموقع علیالخصوص در افراد دارای بیماریهای سیستمیک چندین برابر میشود. در ادامه این مقاله قصد داریم به معرفی یک ماده دندانپزشکی به نام سیلر که ماده ای پرکننده دندان است بپردازیم.
سیلر دندانپزشکی چیست:
برای درمان پوسیدگی ریشه دندان، علاوه بر از بین بردن باکتری، مهم است که از چه نوع ماده پرکننده ای استفاده می کنیم. از اواسط قرن نوزدهم، گوتاپرکا، به عنوان ماده پرکننده کانال ریشه مورد استفاده قرار گرفت.
ولی استفاده از گوتاپرکا به تنهایی، نمی توانست تمام فضاهای خالی داخل دندان را پر کند. خالی ماندن این فضا باعث ورود آب و مواد غذایی به داخل کانال ریشه دندان و در نتیجه عفونت آن می شد. به همین دلیل نیاز بود که از ماده ای دیگر برای پر کردن کانال ریشه استفاده شود تا نتیجه مطلوب حاصل شود. این ماده سیلر دندانپزشکی نام دارد.
سیلر دندانپزشکی (Dental Sealer) یک ماده چسبنده و پوشش دهنده است که برای جلوگیری از نفوذ آب و هوا، باکتری ها و سایر مواد آلوده به داخل سوراخ های دندان استفاده می شود. این ماده به طور خاص برای جلوگیری از تخریب و تعفّن دندان ها پس از انجام درمان ریشه دندان (روت کنال) به کار می رود.
درمان ریشه دندان در واقع فرآیندی است که در آن باز کردن سوراخ دندان و حذف بافت داخلی آلوده و تعویض آن با ماده آماده شده از پیش (معمولاً گوتاپرچ) انجام می شود. پس از این درمان، سوراخ دندان با سیلر دندانپزشکی پوشش داده می شود تا جلوی نفوذ باکتری ها و سایر میکروارگانیسم ها به داخل دندان گرفته شود.
کاربرد سیلر دندانپزشکی:
به طور کلی کاربرد سیلر دندانپزشکی را می توان در آبچوره کردن دندان دانست. در حالی که گوتا پرکا به تنهایی نمیتواند دندانها را آبچوره کند، اما سیلرهای دندانپزشکی قادرند کانالهای ریشه دندان را پر کنند و آسیبهای وارد شده به دندان را برطرف نمایند. در واقع سیلر ها از پوسیدگی دندان جلوگیری می کنند.
سیلر دندانپزشکی به سرعت به فرورفتگیها و شیارهای دندان میچسبد و یک سپر محافظ روی مینای هر دندان ایجاد میکند. در حالیکه هرگز مسواک نمی تواند به تمام سطوح دندان ها نفوذ کند، هر چند استفاده از مسواک و نخ دندان کشیدن این امکان را فراهم می کند که ذرات غذا از سطوح صاف دندانها تمیز شود، سیلرها از این نواحی آسیبپذیر در برابر پوسیدگی دندان با پاک کردن پلاک و غذا محافظت میکنند.
کاربرد سیلر دندانپزشکی مربوط به کودکان و نوجوانان می شود. زیرا احتمال پوسیده شدن دندان ها، فرورفتگیها و شیارهای دندانها در سنین پایین بسیار زیاد است. همچنین از دیگر کاربرد سیلر دندانپزشکی می توان به استفاده از آن جهت پر کردن شیارها در دندانهای پشتی اشاره کرد. این عمل باعث می شود تا از نفوذ باکتریها و پوسیدگی دندان ها جلوگیری شود.
نکته: یک مطالعه در سال 2012 که پوشش مطبوعاتی گسترده ای دریافت کرد، این نگرانی را ایجاد کرد که مقادیر کمی از ماده شیمیایی بیسفنول-A (BPA) موجود در برخی (و نه همه) رزین های دندان ممکن است به مشکلات رفتاری در کودکان کمک کند.
نویسندگان مطالعه خاطرنشان کردند که در حالی که ارتباطی را پیدا کردهاند، در واقع ثابت نکردهاند که BPA موجود در سیلر دندانی باعث این مشکلات میشود. در واقع، BPA در بسته بندی مواد غذایی و نوشیدنی بسیار بیشتر از مواد ترمیم کننده دندان رایج است. آکادمی دندانپزشکی کودکان آمریکا و انجمن دندانپزشکی آمریکا از آن زمان حمایت خود را از استفاده از سیلر ها تایید کرده اند.
از مزایای دیگر سیلر دندانپزشکی می توانیم به موارد زیر نیز اشاره کنیم:
- جلوگیری از نفوذ باکتری ها و مواد آلوده به داخل دندان که باعث کاهش خطر ابتلا به عفونت و التهابات دندانی می گردد.
- جلوگیری از تخریب دندان به دلیل ورود آب و هوا به داخل سوراخ دندان.
- افزایش ماندگاری درمان ریشه دندان و کاهش نیاز به درمان مجدد.
- ایجاد پوشش حفاظتی و محکم برای دندان که می تواند به بهبود عملکرد دندان در حفظ کارایی و استحکام آن کمک کند.
- کاهش حساسیت دندان پس از درمان ریشه دندان.
- افزایش احساس راحتی و رضایت بیشتر برای بیماران.
- سیلر معمولاً به راحتی قابل استفاده است و در عین حال مقاومت و ثبات خوبی نیز دارد.
- بهبود کیفیت درمان، کاهش مشکلات بعد از درمان و افزایش رضایت بیماران کمک کند.
انواع سیلر دندانپزشکی:
در سال 1990 یک سیلر جدیدی حاوی سیمان هیدروفیل مبتنی بر سیلیکات کلسیم وارد بازار تجهیزات دندانپزشکی شد این نمونه از سیلر هم با بافت دندان سازگاری و هم آب بندی خوبی داشت به همین دلیل جای خود را در صنعت دندان پزشکی پر کرد.
حتی این سیلر آن قدر جای خود را در دندان پزشکی پر کرد که در پالپ عاج و ترمیم سوراخ شدن ریشه هم مورد استفاده دندان پزشکان قرار گرفت. اگر میخواهید درمان ریشه موفقی داشته باشید استفاده از سیلر یک امر ضروری است.سلیر ها ماده ای هستند که از زینک اکساید تشکیل شده اند و برای پر کنندگی دائمی ریشه می باشد.
سیلر دندانپزشکی بر اساس مواد شیمیایی به 5 گروه طبقه بندی می شوند: سیلر های رزینی، گلاس آینومرها، سیلر سیلیکونی، سیلر هیدروکسید کلسیم و سیلر اکسید روی و اوژنول. سیلرهای دندانی می توانند دندان های شما را در برابر پوسیدگی برای چندین سال محافظت کنند. سیلرها را میتوان بر پایه ترکیبات به کار رفته در آنها در پنج گروه اصلی زیر طبقه بندی نمود:
- سیلر دندانپزشکی بر پایه زینک اکساید اوژنول
- سیلر دندانپزشکی بر پایه کلسیم هیدروکساید
- سیلر دندانپزشکی بر پایه گلاس آیونومر
- سیلر دندانپزشکی پایه بیوسرامیک
- سیلر دندانپزشکی پایه رزین
-
سیلر دندانپزشکی بر پایه زینک اکساید اوژنول
سمانهای حاوی زینک اکساید اوژنول به طور اختصاصی برای درمان ریشه کاربرد دارند. دندانپزشکان سالهاست که از این دسته از سیلرهای زینک اکساید اوژنول در حرفه خود استفاده نموده و نتایج موفقیت آمیزی را نیز از به کارگیری این محصولات کسب نمودهاند.
اصلیترین نقطه قوت سیلرهای زینک اکساید اوژنول این است که در صورت گسترش بیش از حد در داخل بافت پری اپیکال به راحتی جذب گردیده و بنابراین مشکلی را از این نظر برای فرد ایجاد نمیکنند. همچنین این ترکیبات از خوص ضد میکروبی نیز برخوردار بوده و علاوه بر آن ستینگ تایم این سمانها به گونهای تنظیم شده است که ورکینگ تایم قابل قبولی را در اختیار دندانپزشک قرار دهد.
با این حال این ترکیبات ممکن است موجب ایجاد لکه و تغییر رنگ در برخی ساختارهای دندانی گردند و بنابراین در انتخاب سیلرهای زینک اکساید اوژنول بایستی این نقطه ضعف مهم نیز مدنظر قرار گیرد.
-
سیلر دندانپزشکی حاوی کلسیم هیدروکساید
ترکیبات کلسیم هیدروکساید در اصل با هدف افزایش خواص ضد میکروبی برای سیلرهای اندودنتیک روی کار آمدند. با این حال اندودنتیستها به ندرت شاهد این خاصیت در سیلرهای حاوی کلسیم هیدروکساید بودهاند.
علت این امر آن است که برای آزادسازی کلسیم هیدروکساید از سیلر نیاز به حلالیت آن در آب خواهیم داشت که به کلی با کارکرد سیلر منافات دارد. این سیلر نیز همانند زینک اکساید اوژنول از جذب بالایی در طول زمان برخوردار است.
سیلاپکس (Sealapex)
سیلاپکس محصول کمپانی کر (Kerr) و یک سیلانت پلیمری کانال ریشه بر پایه ترکیب کلسیم هیدروکساید است. سیلاپکس کر فاقد اوژنول بوده و فرمولاسیون منحصر به فرد آن آن موجب بهبود و تشکیل سریع بافت سخت میگردد. سیلاپکس همچنین از خاصیت انبساط پذیری در حین فرآیند ستینگ برخوردار بوده و برای این امر احتیاج به رطوبت بالا دارد. معمولاً دستیابی به ستینگ کامل سیلاپکس حدود ۳ هفته به طول میانجامد.
-
سیلر دندانپزشکی بر پایه گلاس آیونومر
ویژگی اصلی این سیلرها که موجب محبوبیت بالای آنها در عرصه اندودنتیک میگردد خاصیت باندینگ این مواد خصوصاً باندینگ آنها به دنتین است. این ترکیبات در مقایسه با دیگر مواد سیلری که نام بردیم، کمتر موجب تحریک بافتی شده و سمیت پایینتری نیز دارند.
با این حال گلاس آیونومرها فاقد خاصیت ضدمیکروبی بوده و در صورت نیاز به درمان مجدد، خارج سازی این مواد از کانال ریشه به سختی امکان پذیر خواهد بود. به همین جهت امروزه این ترکیبات کاربرد خود را در عرصه اندودنتیک تا حد زیادی از دست دادهاند.
-
سیلر دندانپزشکی بر پایه بیوسرامیک
بیوسرامیکها نخستین بار در دهه 1990 میلادی پا به عرصه اندودنتیک گذاشتند و به مرور زمان با تقویت خاصیت فلوپذیری خود و امکان استفاده از تکنیک سینگل کن (Single cone) برای ابچوریشن به محبوبیت قابل توجهی دست یافتند.
این سیلرها برخلاف دیگر موادی که دچار شرینکیج میشوند، تا 2/0 درصد نیز امکان انبساط پذیری داشته و نیاز به استفاده از گوتا پرکا را کاهش میدهند. بیوسرامیکها پس از ستینگ خاصیت جذب بالایی را از خود نشان نداده و بنابراین در حین کار با آنها باید مواظب بیرون زدن سیلر باشید.
نقطه ضعف دیگر این سیلرها به عنوان مواد اندو این است که این ترکیبات درمان مجدد را بسیار دشوار ساخته و گاهی اوقات نیاز به جراحی برای خارج کردن بیوسرامیکها خواهند بود. برخی از سیلرهای بیوسرامیکی موجب تغییر رنگ دندان میگردند؛ اما فرمولاسیونهای جدیدتر این مشکل را تا حدی برطرف ساختهاند.
اندوسیل مدل TCS کمپانی ماروچی (Maruchi)
این سیلر بیوسرامیکی ساخت کشور کره جنوبی بوده و به صورت یک خمیر آماده تزریق بر پایه تری کلسیم سیلیکات و در یک سرنگ 3 گرمی در اختیار دندانپزشکان و اندودنتیستها قرار میگیرد.
این بیوسرامیک به خوبی تمامی منافذ کانال ریشه را سیل کرده و با برخورداری از ورکینگ تایم کوتاه و خاصیت رادیواپاسیته فوق العاده به عنوان یکی از برترین گزینههای پیش روی دندانپزشکان از جهت انتخاب سیلر اندو به شمار میآید.
اندوسیل MTA کمپانی ماروچی
اندوسیل MTA محصول دیگری از کمپانی ماروچی است که ترکیب پایه آن سمان پوزالان بوده و از خواص فیزیکی و بیولوژیک منحصر به فرد ماده MTA برخوردار است. سیلر اندوسیل ماروچی به صورت پره میکس در یک سرنگ آماده به فروش میرسد که به این طریق میتوان بدون نیاز به هیچگونه آماده سازی آن را مستقیم در کانال ریشه مورد استفاده قرار داد.
خاصیت فلو و مانورپذیری بالای این محصول موجب گردیده است که بتوان از آن در کانالهای جانبی و فرعی نیز بهره جست. اندوسیل MTA فاقد اوژنول بوده و با چسبندگی در داخل کانال ریشه تداخلی ایجاد نمیکند. این ماده برای پر کردن کانال ریشه و ترمیم پرفوراسیون ریشه انتخابی ایده آل به شمار آمده و مانع از تحریک بافتی و عفونت ثانویه میگردد.
-
سیلر دندانپزشکی رزینی
این ترکیبات به خوبی تمامی منافذ و کانالهای جانبی را پر نموده و از خاصیت فلوپذیری بسیار بالایی برخوردارند. چسبندگی عالی و رادیواپاسیته نیز از دیگر نقاط قوت این سیلرهای رزینی محسوب میشوند. رادیواپاسیته منجر به ظاهر متراکم این سیلرها گردیده و امکان خروج آسان آنها را در صورت نیاز به درمان مجدد میسر میسازد. با این حال یک نقطه ضعف این مواد انقباض یا شرینکیج آنها پس از ستینگ است که بایستی در کنار مزایای سیلرهای رزینی مدنظر قرار گیرد.
ادسیل متا (Adseal meta)
سیلر ادسیل متا ساخت کمپانی متابایومد (Meta Biomed) آمریکا بوده و به عنوان یکی از محبوبترین سیلرهای با بیس رزین در بازار دندانپزشکی مطرح است.
سازگاری زیستی بالا و قابلیت چشمگیر آن در سیل کردن کانال ریشه از جمله علل این محبوبیت به شمار میروند. علاوه بر آن، ادسیل متا از خواص مثبت زیر نیز برخوردار است:
- عدم تغییر رنگ دندان
- عدم حلالیت در مایعات بافتی
- رادیواپاسیته بالا
- ضخامت فیلم 3/3
این محصول به صورت سرنگهای دوگانه (dual) 5/13 گرمی با بیس 9 گرم اپوکسی رزین و کلسیم فسفات و 5/4 گرم کاتالیست حاوی آمین و بیسموت ساب کربنات به فروش رسیده و به عنوان سیلر دائم کانال ریشه و همچنین به منظور ابچوریشن حرارتی کاربرد دارد
سیلر AH 26 دنتسپلی (Dentsply)
سیلر AH 26 دنتسپلی در قالب 8 گرم ماده پودری (حاوی بیسموت تری اکساید، کلسیم هیدروکساید، هگزامتیلن تترامین و تیتانیوم دی اکساید) و 10 گرم رزین (بیسفنول اپوکسی رزین) عرضه میشود. ترکیب این دو جزء با یکدیگر موجب دستیابی به حداکثر ظرفیت مهر و موم سازی کانال ریشه میگردد. علاوه بر آن سیلر AH 26 به خوبی با دیوارههای کانال ریشه انطباق یافته و انقباض اندکی را در حین فرآیند ستینگ از خود نشان میدهد.
این سیلر دندانپزشکی عمدتاً برای ابچوریشن کانال ریشه با بالاترین میزان سازگاری بافتی پیشنهاد میشود. سیلر AH 26 دنسپلی غرآکریلیک، فاقد اوژنول و بر پایه رزین بوده و از خاصیت رادیواپاسیته استثنایی برخوردار است. این محصول را میتوان با تمامی تکنیکهای ابچوریشن مورد استفاده قرار داد.
به طور کلی خصوصیات متمایزکننده این سیلر را میتوان به صورت زیر خلاصه نمود:
- امکان کار کردن آسان با این ترکیب
- کمترین میزان بروز لکه و تغییر رنگ دندان
- ورکینگ تایم مناسب (حدود ۶-۴ ساعت)
- ستینگ تایم ۱۵-۹ ساعت
- نکات مهم درباره انواع سیلرها
در این مقاله به بررسی برخی از پر استفادهترین برندهای سیلر دندانپزشکی موجود در بازار پرداختیم و انواع سیلرها را بر مبنای نوع ترکیب اصلی به کار رفته در آنها طبقه بندی کردیم.
مراحل عملیات سیلر دندانپزشکی:
شما می توانید درزگیر را به عنوان یک پرکننده پلاستیکی کوچک در نظر بگیرید، از آنجایی که مینای دندان حاوی هیچ عصبی نیست، قرار دادن سیلر بدون درد است و به طور معمول نیازی به تزریق بی حس کننده ندارد. ابتدا دندان یا دندان هایی را که قرار است آب بندی شوند بررسی می کنیم و در صورت مشاهده حداقل پوسیدگی، به آرامی برداشته می شود.
سپس دندان تمیز و خشک می شود. پس از آن از محلولی استفاده می کنیم که سطح را کمی زبر یا “حک” می کند تا مواد آب بندی بهتر بچسبد. سپس دندان شسته و دوباره خشک می شود. سپس سیلر به صورت مایع روی دندان رنگ میشود و در مدت حدود یک دقیقه سخت میشود، گاهی اوقات با کمک نور کیورینگ مخصوص. این تمام چیزی است که در حین عملیات انجام میشود. در کل انتخاب نوع سیلر دندانپزشکی مناسب برای درمان ریشه دندان باید توسط دندانپزشک صورت گیرد و با توجه به شرایط بالینی و نیازهای بیمار انتخاب شود. جهت خرید سیلر دندانپزشکی از طریق سایت و یا تماس با کارشناسان فروش راستین هسته سلامت اقدام نمایید.