در هنگام پروسه درمان در دندانپزشکی ممکن است مشکلاتی ایجاد شود، اما یکی از حساسترین و یا بدترین آنها می توان به شکستن فایل روتاری در کانال دندان اشاره کرد. شکستن این فایل ها می تواند اضطراب شدیدی را بر دندانپزشک و همچنین فشار روانی زیادی را بر بیمار وارد نماید. اما یک دندانپزشک ماهر می داند که ابتدا باید با مدیریت بحران، از فشار روانی و استرس بیمار کاسته و سپس اقدام به رفع مشکل نماید. ما در این مقاله قصد داریم تا در رابطه با نحوه خارج کردن فایل شکسته در کانال صحبت کنیم، پس در ادامه با ما همراه باشید.
دلایل شکستن فایل در دندان چیست؟
شکستن فایل اتفاقی است که هر دندانپزشک در طول دوران درمان خود حداقل یکبار با آن مواجه شده است. اما نگران نباشید می توان اوضاع را کنترل کرد. بعد از شکسته شدن فایل در کانال، اولین کاری که دندانپزشک باید انجام دهد، اندازه گیری ابزار توسط خط کش اندو است تا متوجه شود چه اندازه فایل داخل کانال باقی مانده است.
قطعات کوچک شکسته شده، معمولا مشکلات زیادی ایجاد نمی کنند اما قطعات بزرگتر می توانند دردسرساز شوند. فایل های چرخشی NiTi دارای انعطاف پذیری بیشتری نسبت به فولاد ضد زنگ هستند، اما باز هم امکان شکستن این فایل ها در کانال وجود دارد. لازم به ذکر است که استفاده از فایل های با کیفیت، احتمال شکسته شدن را بسیار کاهش می دهند. همچنین استفاده مرطوب از فایل ها نیز می تواند احتمال شکستن را کاهش دهد، پس هیچگاه این فایل ها را خشک استفاده نکنید.
از طرفی دیگر دندانپزشکان دلایل شکسته شدن فایل را علاوه بر مرغوب نبودن آن، طراحی نامناسب فایل، کاربرد غلط فایل، استفاده بیش از حد آن و یا اعمال نیروی زیاد به فایل در کانال های دارای انحناء و یا کلسیفیه طی آماده سازی کانال ریشه و همچنین آناتومی و شرایط کانال می دانند.
نباید به فایل فشاری بیش از حد وارد شود زیرا فشار بالا باعث تغییر شکل فایل ها می شود و سریعا شکسته خواهد شد. مثلاً تورک موردنیاز فایل های روتاری با هم متفاوت است ولی آناتومی کانال هم عامل بسیار تعیین کننده ایی در احتمال شکستن فایل متعاقب تورک های مختلف است. جهت مطالعه بیشتر در رابطه با عوامل شکسته شدن فایل های روتاری حتما مقاله زیر را مطالعه کنید.
پس با توجه به موارد گفته شده بالا، دو عامل سبب شکستن فایل روتاری می شود که این دو عامل عبارتند از خستگی سیکلیک (cyclic fatigue) و استرس پیچشی (Torsional stress).
چه کنیم که فایل های روتاری نشکنند؟
نکاتی که باعث جلوگیری از شکستن دندان در کانال دندان می شود؟
برای جلوگیری از بروز شکستن فایل در دندان می توان اقدامات زیر را انجام داد:
- استفاده از جنس خوب و با کیفیت
- عدم استفاده چند باره از فایل ها
- بررسی کامل کانال دندان قبل استفاده از فایل
- استفاده از فایل ها طبق دستورالعمل شرکت سازنده آن
- عدم وارد کردن نیروی آپیکالی به ایسترومنت های فایل
- رعایت کامل اصول درمان ریشه در دندانپزشکی
- ارزیابی درجه خستگی سیکلیک و استرس پیچشی ابزار پیش از کار
- استفاده از حرکات رفت و برگشتی در کانال دندان
راه های خارج سازی فایل شکسته کانال دندان:
یکی از سخت ترین و پردغدغه ترین درمان های اندو، خارج کردن فایل شکسته در کانال دندان است. اگر این اتفاق افتاد باید با فایل شکسته شده در کانال چه کنیم؟ ابتدا باید ببینیم که فایل در کجا قرار دارد، اگر فایل در قسمت های مستقیم یا گردنی کانال قرار دارد، با چشم و یا با بزرگنمایی با میکروسکوپ قابل مشاهده است. همچنین امکان خارج کردن فایل ها بدون آسیب دیدن عاج ریشه بیشتر است. اما اگر فایل در قسمت های عمیق تری از ریشه قرار گرفته باشد با چشم قابل مشاهده نبوده، پس خارج کردن آن هم کار راحتی نخواهد بود.
همانطور که گفته شد اگر فایل در قسمت های عمیق تری از کانال شکسته شود، احتمال سوراخ شدن و یا شکستگی ریشه وجود دارد. اگر ریشه نارک تر هم باشد، احتمال ایجاد این مشکل بیشتر خواهد بود. همچنین در این دندان ها کمی از عاج اپیکال دندان برداشته می شود. اگر برای دندان های جلویی این اتفاق افتاد، کانال به طور معمول تا نقطه شکستگی سوهان کشی و درمان می شود.
همانطور که گفته شد در برخی موارد باید از دستگاه های بزرگنمایی مانند میکروسکوپ جراحی استفاده کرد. همچنین استفاده از دستگاه اولتراسونیک سبب می شود تا در زمان خارج کردن فایل شکسته شده در دندان، مقادیر کمی از عاج جدا شود. اما این امکان در هنگام استفاده از هندپیس ضد زاویه وجود ندارد زیرا هندپیس دید ما را مسدود می‌کند.
در این شرایط، استفاده از یک اولتراسونیک خوب، بزرگنمایی بالا و سطح بسیار بالای روشنایی کانال کاملا ضروری است. چراغ‌های جلو معمولاً کافی نیستند، مخصوصاً زمانی که از آینه برای دیدن کانال استفاده می‌کنید. داشتن تجهیزات کامل در این نوع جراحی ضروری است.
استفاده از کیت های مخصوص برای بیرون آوردن فایل شکسته در داخل کانال هم یکی دیگر از روش های خارج کردن فایل درون کانال دندان است.
پس با توجه به موارد گفته شده، راه های خارج سازی فایل شکسته در دندان شامل موارد زیر است:
- پر کردن دندان بدون خارج سازی فایل
- روش بای پس خارج سازی فایل در ریشه دندان
- خارج کردن فایل باقی مانده درون کانال با استفاده از کیت های مخصوص
عواملی که سبب موفقیت در انجام این پروسه خارج کردن می شوند، عبارتند از:
- بررسی کامل آناتومی کانال بیمار
- اطلاع از محل دقیق قطعه باقی مانده
- طول قطعه
- قطر و انحنای کانال
- میزان گیرافتادگی قطعه در دیواره کانال ریشه
آیا می‌تواند فایل شکسته شده در دندان باقی بماند؟
اگر بتوان از کنار فایل شکسته، درمان را ادامه داد، نیازی به خارج کردن قطعه نیست و از طریق عمل بای پس یا Bypassing، عمل مسدود نمودن قطعه صورت می گیرد. اما در برخی موارد به دلیل باریک یا ناصاف بودن کانال، امکان بای پس کردن فایل وجود ندارد و دندانپزشک نمی تواند راهی در داخل کانال پیدا کند که از کنار فایل عبور کند.
اگر در این موارد، فایل در مراحل آخر عصب کشی شکسته شده باشد و کانال تا حد زیادی تمیز شده باشد، می توان امیدوار بود که اتفاق خاصی نخواهد افتاد و می توان ریشه و تاج دندان را با همان وضعیت پر نمود. اما حتما، وضعیت بیمار را در طی چند ماه با عکس گرفتن و معاینه، پیگیری کنید.
همانطور که گفته شد یکی از موارد مهم در جلوگیری از بروز این مشکل، انتخاب فایل روتاری باکیفیت است. در این میان استفاده از فایل روتاری M3، فایل روتاری دنکو و فایل روتاری گندنت، به دلیل کیفیت بالا از بروز این مشکلات جلوگیری می نماید.
منبع: www.dentistrytoday.com
