گرفتگی فک اختلالی است که با درگیری فک باعث ناراحتی در مبتلایان می شود. در اغلب مواقع گرفتگی فک موقتی بوده و درمان پذیر است. ولی در برخی مواقع این اختلال نشانه یک بیماری جدی تر می باشد. بنابراین مراجعه به دندانپزشک در اسرع وقت جهت درمان اسپاسم مزمن توصیه می شود. در این مقاله به معرفی گرفتگی فک و درمان آن خواهیم پرداخت.
گرفتگی فک چیست:
گرفتگی فک (Jaw locking) یک وضعیت ناهنجار است که موجب محدودیت حرکت فک در باز و بسته کردن دهان می‌شود. در این وضعیت، فک بطور ناگهانی و غیرطبیعی قفل می‌شود و حرکت آزاد فک محدود می‌شود. به طور کلی، می‌توان دو نوع گرفتگی فک را تشخیص داد:
گرفتگی مفصلی: این نوع گرفتگی فک ناشی از اختلالات مربوط به مفصل دهانی (مفصل تمپورومندیبولار یا TMJ) است. این اختلال می‌تواند به علت تغییرات در ساختار مفصل، التهاب، ترمیم ناصحیح و یا آسیب های دیگر رخ دهد. هنگامی که گرفتگی مفصلی رخ می‌دهد، ممکن است فک در حالت باز یا بسته قفل شده و حرکت آزاد فک تا زمانی که قفل باز شود، محدود می‌شود.
گرفتگی عضلانی: این نوع گرفتگی فک ناشی از تشنج و اسپاسم عضلات مربوط به فک است. تشنج عضلات می‌تواند به علت استرس، تنش عضلانی، تغییرات در موقعیت دندان‌ها، عادات بدنی (مانند گزیدن قلم یا فشار دادن دندان‌ها) و یا عوامل دیگر رخ دهد. در این حالت، عضلات فک به طور ناگهانی و غیرکنترلی اسپاسم می‌کنند و باعث محدودیت حرکت فک می‌شوند.
گرفتگی فک می‌تواند با درد، ناراحتی و محدودیت در خوردن، گفتگو و باز و بسته کردن دهان همراه باشد. درصورتی که گرفتگی فک برای مدت طولانی باقی بماند یا باعث مشکلات جدی در عملکرد روزانه شما شود، توصیه می‌شود به دندانپزشک یا متخصص TMJ مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی برای مشکل شما قرار دهد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
علائم گرفتگی فک:
- درد: درد در ناحیه گردن، شانه، صورت یا گوش می‌تواند نشانه گرفتگی فک باشد. این درد ممکن است به صورت مزمن یا تیز و حاد احساس شود و ممکن است با حرکت فک تشدید شود.
- محدودیت حرکت: افراد مبتلا به گرفتگی فک ممکن است دچار محدودیت در باز کردن یا بستن دهان شوند. همچنین، احساس قفل شدن فک و عدم توانایی در حرکت طبیعی فک نیز ممکن است وجود داشته باشد.
- صدای خرد شدن: ممکن است صدای خرد شدن در هنگام حرکت فک رخ دهد. این صداها می‌توانند خفیف یا بلند بوده و با درد همراه باشند.
- تورم : در برخی موارد، مفصل دهان و فک ممکن است دچار تورم شود. این وضعیت ممکن است با درد و ناراحتی همراه باشد.
- مشکلات گوارشی و عضلانی: گرفتگی فک ممکن است با مشکلاتی مانند سردرد، تشنج عضلانی صورت، درد گردن و شانه، دندان درد و مشکلات گوارشی همراه باشد.
مدت زمان گرفتگی فک:
مدت زمان گرفتگی فک ممکن است بین افراد متفاوت باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد. در برخی موارد، گرفتگی فک ممکن است به طور خودبخود بهبود یابد و در موارد دیگر نیاز به درمان و مداخله پزشک دارد. در صورتی که علائم گرفتگی فک شما بهبود یابد، ممکن است مدت زمانی کوتاهتری طول بکشد، اما در موارد شدیدتر و مزمن، ممکن است مدت زمان طولانی‌تری نیاز باشد.
درمان گرفتگی فک معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های غیرجراحی می‌شود. این شامل تغییرات در سبک زندگی، اعمال گرما و سرما، تمرینات طبیعی و فیزیوتراپی، استفاده از داروها برای کاهش التهاب و درد، استفاده از دستگاه‌های حمایتی مانند اسپلینت‌ها و در برخی موارد نیاز به درمان تخصصی مانند درمان ارتودنسی و جراحی ممکن است.
در هر صورت، بهتر است با دندانپزشک یا متخصص TMJ مشورت کنید تا بتوانند براساس شدت و نوع گرفتگی فک شما، مدت زمان درمان را تخمین بزنند و برنامه‌ای مناسب را برای شما تعیین کنند.
دلایل اصلی گرفتگی فک:
اسپاسم فک یک حالت تنش و انقباض عضلانی در منطقه فک و مفصل دهان است. علل اصلی اسپاسم فک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استرس و اضطراب: استرس و اضطراب می‌توانند عاملی برای ایجاد اسپاسم فک باشند. فشار روزمره، مشکلات روحی و روانی، نگرانی‌ها و تنش‌های عاطفی می‌توانند منجر به انقباض عضلات فک و اسپاسم فک شوند.
- عادات بد: برخی عادات بد مانند فشار دادن دندان‌ها در هنگام استراحت، جویدن آدامس بیش از حد، گزیدن قلم یا مواد غیرغذایی، ناخن جویدن و … می‌توانند به انقباض عضلات فک و ایجاد اسپاسم فک منجر شوند.
- عدم تطابق دندانی: اگر دندان‌ها به طور ناهماهنگ قرار گیرند و تطابق صحیحی نداشته باشند، فشار ناهنجار بر روی عضلات فک ایجاد می‌شود که به اسپاسم فک منجر می‌شود.
- آسیب و صدمات: ضربه به ناحیه فک، صورت و سر، آسیب دیدن عضلات فک و مفصل دهان و همچنین صدمات دیگر می‌توانند به اسپاسم فک منجر شوند.
- عوامل فیزیکی: برخی عوامل فیزیکی مانند سرما، باد سرد و … می‌توانند به اسپاسم فک مرتبط باشند.
- بیماری‌های دندانی و فکی: برخی بیماری‌های دندانی و فکی مانند عفونت‌ها، التهابات مفصل دهان و فک و … می‌توانند عامل ایجاد اسپاسم فک باشند.
راههای درمان گرفتگی فک:
دستگاه کشش فک:
دستگاه کشش فک مابین فک بالا و پایین قرار گرفته و فیزیوتراپ زمان و نحوه حرکت دادن فک را به بیمار می گوید.
استفاده از داروی تریسموس:
در برخی موارد دندانپزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی، شل کننده عضلات فک یا داروهای ضداضطراب را تجویز کند تا به کنترل درد و کاهش تنش عضلانی کمک کند.
فیزیوتراپی تریسموس:
جلسات فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند تا عضلات فک و مفصل دهانی را تقویت کنید و حرکت‌پذیری فک را بهبود بخشید. این جلسات شامل تمرینات عضلانی، ماساژ و تکنیک‌های ترمیمی مانند امواج الکتریکی و لیزر درمانی می‌شود.
طب سوزنی:
درمان گرفتگی فک نیز ممکن است با استفاده از طب سوزنی در نظر گرفته شود. با این حال، وجود شواهد علمی محدود درباره کارآیی طب سوزنی در درمان گرفتگی فک وجود دارد. برخی مطالعات نشان می‌دهند که طب سوزنی می‌تواند به کاهش درد و بهبود حرکت فک در برخی از بیماران کمک کند، اما نیاز به تحقیقات بیشتر و شواهد قوی‌تر در این زمینه وجود دارد.
دستگاه‌های ارتودنسی:
استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی، مانند دستگاه‌های شبانه (Night Guard) یا دستگاه‌های ترمیمی، می‌تواند به تنش و فشارهایی که بر مفصل دهانی و عضلات فک وارد می‌شود، کاهش دهد و به آرامش و تسکین درد کمک کند.
درمان جراحی:
در موارد شدید و مقاوم درمانی، ممکن است نیاز به جراحی برای رفع مشکل مفصل دهانی و تخلیه گرفتگی فک باشد. این روش به‌طور معمول برای موارد نادر استفاده می‌شود.
بیشتر بدانید: محافظ دندان یا نایت گارد چیست
راه های درمان گرفتگی فک در خانه:
حرکات فیزیکی موثر:
حرکات فیزیکی می‌توانند بهبود درد و محدودیت حرکت فک مرتبط با گرفتگی را بهبود بخشند. این حرکات را چندین بار در روز انجام دهید. جهت شل کردن عضلات فک قبل از انجام حرکات ابتدا عضلات را به صورت دایره به مدت 30 ثانیه ماساژ دهید.
در طول روز 5 بار دهان را تا جای ممکن باز کرده و 10 ثانیه در همان حالت بمانید و سپس دهان را ببندید.
در طول روز 5 بار دهان را باز کرده و فک را به سمت راست حرکت دهید و سپس دهان را ببندید و همین کار را برای سمت چپ نیز انجام دهید.
گردن خود را به جلو و عقب و بعد از آن به چپ و راست حرکت دهید. سر را خم کرده و سپس گوش را به سمت شانه بکشید به مدت 30 ثانیه صبر کنید و همین حرکت را در سمت دیگر انجام دهید.
مصرف مکمل منیزیم:
منیزیم یک ماده معدنی مهم است که در عملکرد عضلات و اعصاب نقش دارد. نقش آن در کاهش التهاب و برخی علائم دردناک در برخی از حالت‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.
محدودیت مصرف کافئین:
مصرف کافئین ممکن است در برخی افراد تأثیرات منفی بر روی گرفتگی فک داشته باشد. در صورتی که مشکل گرفتگی فک دارید، ممکن است کافئین تأثیراتی همچون افزایش تنش عضلانی و ایجاد احساس تنگی و تنش در منطقه فک داشته باشد.
گرما درمانی:
استفاده از گرما درمانی می‌تواند در کاهش علائم گرفتگی فک مفید باشد. گرما به عنوان یک روش غیردارویی و طبیعی، می‌تواند به مسکن درد، کاهش التهاب و تسکین عضلات و بافت‌های محیطی کمک کند.
از کمپرس گرما برای اعمال گرما به منطقه گرفتگی فک استفاده کنید. می‌توانید از حوله‌ای گرم یا کیسه گرمایی استفاده کنید. کمپرس گرما را روی منطقه دردناک قرار داده و به آرامی به مدت 15 دقیقه فشار دهید.
تغییر رژیم غذایی:
در این دوران به بیماران توصیه می شود تا از غذاهای نرم و آبکی استفاده کرده و از خوردن غذاهای سفت و ترد پرهیز کنند.
مدیریت استرس:
استرس و اضطراب می‌توانند عواملی باشند که عضلات فک را تنش دهند و علائم گرفتگی را تشدید کنند. استرس باعث سفت شدن آرواره و به هم مالیدن دندان ها می شود که باعث قفل شدن آرواره فک می شود. انجام ورزش‌های آرامش‌بخش مانند پیاده‌روی، شنا، تمرینات تنفسی و یوگا می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. این فعالیت‌ها به عنوان یک تکنیک مدیریت استرس مفید هستند.
